Meer maatregelen voor zijinstromers

 U mag uw 15 jaar ervaring meebrengen op de eerste schooldag...

 

Gisteren schreven journalisten Brigitte Vermeersch en Denny Baert dat het lerarentekort licht afneemt, maar toch nog zwaar doorweegt. (Nws, 2024) Het lerarentekort is een blijvende uitdaging voor onze onderwijssector. Het vraagt om creatief, maar vooral duurzaam na te denken over mogelijke oplossingen. In de oktobereditie van Brandpunt 2 botste ik op dit artikel. Paul Willekens schrijft over, de door De Vlaamse Regering, versoepelde regeling voor zijinstromers. 

Brandpunt is een magazine voor leden van de COC of de christelijke onderwijscentrale. Het magazine verschijnt negen keer per jaar en biedt een waaier aan artikels over werken in het onderwijs. De christelijke onderwijscentrale valt onder het Algemeen Christelijk Vakverbond. (ACV) Met 1,5 miljoen leden is zij de grootste vakbond van België. Als lid kan je steeds rekenen op gratis persoonlijk advies over je loopbaan, maar ook op ondersteuning wanneer je werkloos zou worden. 

Zijintromers, wie zijn ze, wat drijft hen? 

Vorig schooljaar schreef ik al eens over de zijinstromers in deze blogpost. Sinds de coronaperiode zien we deze helden volop rondlopen in onze onderwijswereld. Hoewel ik er vanuit ga dat jullie weten wat een zijinstromer is, geef ik hierbij nog een korte definitie mee volgens Woorden.org. "Een zijinstromer is iemand die een vak uitoefent in het onderwijs zonder de officiële opleiding voor dat vak gevolgd te hebben, maar door voldoende werk-en levenservaring wel bekwaam is." 

In het verleden was er weinig uniformiteit terug te vinden in de anciënniteitsregeling voor zijinstromers. Zo was het aantal jaren ervaring dat ze mochten meenemen vaak beperkt tot bepaalde vakken of functies. Wat vooral voelbaar was, was dat men met twee maten en gewichten beoordeelde. Door de recente maatregelen omtrent deze regelingen tracht de Vlaamse Regering deze zaken anders aan te pakken. De maatregelen zijn enkel van toepassing op de personeelsleden die aangesteld zijn in een knelpuntambt in een school van het (buiten)gewoon basis- en secundair onderwijs of in een centrum voor leerlingenbegeleiding. De eerste aanpassing is een uitbreiding van de anciënniteit. Zo kunnen zijinstromers nu vijftien jaar werkervaring meenemen uit hun vorige beroep. Dit maakt de overstap naar het onderwijs voor hen ook financieel aantrekkelijker. Daarnaast is de lijst met knelpuntvakken beperkt tot de echte tekorten, zoals Nederlands en wiskunde. Verder kan je wanneer je al eerder in het onderwijs werkte vanaf 1 september 2023 opnieuw als zijinstromer beschouwd worden.  Een jaarlijkse evaluatie zal nagaan hoe de maatregelen financieel en organisatorisch uitpakken. 

Op 3 januari 2021 kwam ik als zij-instromer terecht in het onderwijs na een loopbaan als psychiatrisch verpleegkundige. In juni 2023 vroeg ik om mijn contract niet te verlengen. Zo kon ik in september 2023 aan deze bacheloropleiding starten. Ik herinner me dat ik mijn werkervaring van zes jaar en 10 maanden kon meenemen bij mijn start in het onderwijs. Hier was ik erg blij mee, want dit maakte de overstap ook financieel en fiscaal aantrekkelijk. Echter zag ik ook ervaren collega's starten die maar tot 10 jaar ervaring konden meenemen. Dit zou nu dus opgetrokken worden naar 15 jaar, maar toch blijft dit beperkt. Ik denk hierbij aan collega's die uit paramedische of pedagogische sectoren komen en een overstap willen maken naar het onderwijs. Wanneer je deze professionals wil motiveren, vrees ik dat hier echt flexibeler mee om gesprongen moet worden. 

Waar ik me verder zorgen over maak, is de beperking van knelpuntvakken. Ik neem je graag mee terug naar de praktijk. In tijden van nood worden ook leerkrachten multi-inzetbaar en geven ze ondertussen dus vakken waarbij ze zelf de expertise hebben moeten opbouwen. Een tijdelijke opdracht is al lang niet zo tijdelijk meer. Ik mis hier vooral een vertaling naar de praktijk. Heeft de Vlaamse Regering echt weet van hoe er op de werkvloer gezwoegd wordt om leerlingen ten alle tijden lesinvulling te geven in alle vakken? Scholen trachten al hun leerkrachten een opdracht aan te bieden en ze dus zo werkzekerheid te garanderen.

Je kan je daar uiteraard vragen bij stellen. Worden leerkrachten dan op de juiste plaats ingezet en is het een meerwaarde om les te krijgen van iemand die nog expertise moet opbouwen in bepaalde vakinhouden? Op dit moment is alles beter dan klassen die per week 15 uur studie krijgen, omdat een vakexpert ontbreekt. Echter zal er een moment komen dat die 'noodsituatie' doorbroken moet worden. Wat als de leerkracht muziek die, om haar uurrooster aan te vullen, Nederlands gaf, vervangen kan worden door een journalist met vijftien jaar ervaring in taal? Is bekwaamheid of ervaring voldoende om het onderwijs in te lopen. Of moeten zijinstromers eerst nog een pedagogisch diploma behalen? 

Je hoort het wel, het is een complex gegeven. De nieuwe maatregelen zijn absoluut positief voor zijinstromers en kunnen ervoor zorgen dat het onderwijs aantrekkelijker kan worden voor ervaren professionals. Ze tonen dat de overheid wil investeren in een beter beleid. Echter zou het, volgens mij, een stuk flexibeler en individueler bekeken kunnen worden voor bepaalde sectoren. Daarnaast is alleen ervaring niet genoeg in een complexe sector als het onderwijs. Zo zal de begeleiding op de werkvloer steeds prioriteit moeten zijn, niet enkel op vakinhoudelijk gebied, maar ook op pedagogisch en organisatorisch vlak. 

Bedenk eens dat een deel van je schoolloopbaan niet erkend zou worden door je toekomstige werkgever. Wat zou jij hiervan vinden? 

Bronnen: 

Brandpunt 2024-2025. (n.d.). acvcsc.web.sitefinity.webapp. https://www.hetacv.be/acv-coc/brandpunt/brandpunt-2024-2025

Nws, V. (2024, December 12). Lerarentekort neemt licht af maar blijft zwaar doorwegen: “Sommige examens kunnen niet doorgaan.” vrtnws.be. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/12/11/lerarentekort-neemt-licht-af-maar-blijft-zwaar-wegen-op-scholen/  

Standaard.Be. (2023, June 2). Minister Weyts, ik werk al negen maanden als zijinstromer in het onderwijs en ik ken nog altijd mijn loon niet. De Standaard. https://www.standaard.be/cnt/dmf20230601_96433993

omzendbrief PERS/2020/04 van 15/07/2020. (n.d.). https://data-onderwijs.vlaanderen.be/edulex/document.aspx?docid=15714#1-2-3 

ACV - COC (Christelijke Onderwijscentrale). (n.d.). acvcsc.web.sitefinity.webapp. https://www.hetacv.be/acv-coc