Klassikaal lezen met Whatsapp

Met de ervaring van onze eerste leesclubs in gedachten...

Wat zou de applicatie Whatsapp kunnen bijdragen aan leesclubs? Ik moet zeggen dat ik eerst even moest kijken of ik de titel van dit artikel wel juist begrepen had. Whatsapp is voor mij nog steeds de meest gebruikte manier om in contact te staan met mensen uit mijn leefwereld, maar of het toegepast ingezet kan worden in onze klaspraktijk? 

Levende Talen Magazine is een vaktijdschrift dat samen met het Levende Talen Tijdschrift vier maal per jaar uitgegeven wordt door Levende talen. Deze vereniging van taaldocenten zet zich in voor de bevordering en ontwikkeling van het taalonderwijs in Nederland. De diverse artikels, binnen de thema's journalistiek, taalonderwijs en culturele vorming, leveren praktijkgerichte tools en verdiepende inhouden die je kan inzetten in de klaspraktijk. Op de website kan je in het archief snuisteren naar interessante artikels.

In 2024 zien we dat we als taaldocent overtroffen worden door digitale tools die ons klassiek leesonderwijs uitdagen. Dit kan bij leerlingen resulteren in weinig leesmotivatie, beperkte kritische vaardigheden om een eventuele discussie aan te gaan of een schrijfproces op gang te brengen. Karin Epping tracht in dit artikel een innovatieve aanpak om klassikaal lezen te stimuleren aan het licht te brengen. Als docent introduceert ze via een Whatsappgroep een virtuele leeskring waarin leerlingen tijdens en buiten de lessen kunnen discussiëren over een klassikaal gelezen boek. Ze tracht zo de leerlingen te motiveren om te lezen en tegelijkertijd hun schrijfvaardigheid te verbeteren. 

WhatsApp is een gekende applicatie voor de leerlingen en bevordert een sociale en informele sfeer. De docent voegt alle leerlingen en zichzelf toe aan een gedeelde WhatsApp-groep. In de eerste les van dit project wordt een bepaald boek geïntroduceerd en daarna kunnen de leerlingen een eerste reactie schrijven. Deze reacties kunnen informele berichten zijn over het thema, de inhoud of taal van het boek. De docent begeleidt de communicatie en discussie. Ze kan inhoudelijke bijdragen stimuleren door bijvoorbeeld bonuspunten in te zetten als beloning. 

De leerlingen van mevrouw Epping reageerden enthousiast op de didactiek en waren meer betrokken bij het boek. De meerderheid gaf in een enquete aan dat ze de aanpak waardeerden. De begonnen discussies van de WhatsAppgroep versterkten inhoudelijke gesprekken in de les. Toch werd ook duidelijk dat niet alle leerlingen even actief waren in de groep. Daarnaast vraagt het ook heel wat begeleiding van de leerkracht om ten alle tijden de sociale veiligheid binnen de groep te bewaken. Karin Epping lanceerde dit artikel in 2018 en voelt binnen onze snelveranderende digitale wereld, anno 2024, niet echt aan als een nieuwtje. Ik moet daarbij ook toegeven dat ik redelijk sceptisch ben naar digitale tools. Het is allemaal fantastisch als ze goed werken, toegepast en actueel zijn, maar net daarom zie ik soms de meerwaarde niet.  

Een WhatsAppgroep om de leeservaring en leesmotivatie te verhogen, lijkt me vandaag niet meer de beste optie. Ik heb een dubbel gevoel bij dat vrijwillige karakter waar Epping naar verwijst. Wanneer ik deze 'vrijwilligheid' naast die bovenvermelde bonuspunten leg, voelt dit wrang, nietwaar? De leerkracht moet ten alle tijden de veiligheid binnen de groep in de gaten houden, akkoord, maar is dit haalbaar? Mij lijkt het vooral heel belangrijk om met afgebakende tijdsloten te werken om leerlingen en leerkracht de nodige offline rust te bieden. 

Ikzelf zou er net voor kiezen om de discussie naar de klas te brengen en het lezen, al dan niet gedeeltelijk, buiten de lessen te laten gebeuren. Om de leesmotivatie te verhogen zou ik leerlingen verschillende manieren geven van lezen. Ik denk hierbij aan ingesproken fragmenten, verstripte verhalen, luisterboeken, ... . Wanneer je de discussie in de klas toch wil stimuleren, kan je nog steeds kiezen voor digitale tools als mentimeter, Litsy of flipgrid. Je kan er ook voor kiezen om leerlingen AI te laten gebruiken om een stelling over een passage in een boek of informatie over een auteur te laten formuleren. Gooi deze zaken in een vergelijking en er is stof genoeg om over te spreken. Of laat leerlingen een tekening maken van hun personage. Het digitale aanbod is ruim en kan een aanvulling zijn in ons taalonderwijs, maar mag volgens mij nooit het gesprek tussen leerlingen vervangen. 

Ik ben en zal altijd een grote voorstander van het gesprek, het bord en het krijtje blijven. 

Heb jij kennis van digitale tools die echt de ideale aanvulling kunnen zijn in onze lessen? Aarzel dan niet ze hieronder achter te laten. :-)

Bronnen: 

Weergave van Klassikaal lezen met WhatsApp. (n.d.). https://lt-tijdschriften.nl/ojs/index.php/ltm/article/view/1847/1454

Opdrachten met video in Flipgrid - Flipgrid. (n.d.). https://xerte.talnet.nl/play.php?template_id=36#page1