Buiten de krijtlijnen - aflevering 195

Buiten de lijntjes of net binnen de lijntjes? 

Opzij, opzij, opzij, maak plaats, maak plaats, maak plaats... Ik leef in een ongelofelijke haast. Tja, het eindejaar in een gezin start met die wijze man met zijn mijter, de kerstboom en examens in de verte. De deadlines die zich nu echt aandienen, maken het niet gemakkelijker. Zie ik te veel beren op de weg? Oh ja, over de weg gesproken! Terwijl ik, een tijdje geleden, mijn dagelijks traject reed, stond deze interessante podcast van 'Buiten de Krijtlijnen' op. Nieuwe inzichten en stof tot nadenken. 

Buiten de Krijtlijnen is een podcast waar actuele onderwerpen besproken worden door voormalig leerkracht Rinke Vanhoeck en onderwijspedagoog, Pedro de Bruyckere. Elke aflevering kunnen ze rekenen op de ervaringen en expertise van betrokken experten, pedagogen en leerkrachten. Ze trachten zo praktijk en onderzoek met elkaar te verbinden. De thema's zijn gevarieerd en kunnen inzicht bieden in de ontwikkeling van ons huidige onderwijssysteem. Sinds dit jaar is de podcast onderdeel van het Expertisesysteem Onderwijs en Leren van Thomas More. In deze aflevering wordt het belangrijkste onderwijsnieuws van oktober 2024 besproken. 

Het eerste thema waar Vanhoeck en De Bruyckere bij stilstaan is de 'digisprong'. Of eerder bij het rapport van het Rekenhof over de digisprong.  Hoewel die digisprong voor de nodige vooruitgang heeft gezorgd, stuiten we toch op een aantal hiaten. Wat een feest was het toen scholen middelen kregen om ervoor te zorgen dat iedere leerkracht en leerling een chromebook zou krijgen/huren. Na je schoolloopbaan ruil je deze chromebook in en wordt hij terug klaargemaakt voor de volgende gebruiker. Klinkt fantastisch, maar op een gegeven moment is het vet van de soep.Vandaag botsen scholen dus op financiële uitdagingen door al die chromebooks die op hetzelfde moment vervangen moeten worden. Daarnaast hebben heel wat leerkrachten last met die digitale sprong en voelen ze zich geen professional. Ons podcastduo wijst dus op de noodzaak van het beluisten van de noden op school, een betere planning en ondersteuning​ voor leerkrachten. Ze hameren op een doordacht gebruik van mobiele devices in de klas. 

Vervolgens komen we bij het volgende thema van deze podcast: "Hoe zorgen sterke scholen ervoor dat alle leerlingen beter worden?". Uiteraard is dit een van de grootste vraagstukken in het onderwijs. Er is een constante evenwichtsoefening tussen het collectieve en het individuele. Het gemeenschappelijke kwam onder druk staan door de enorme focus op differentiatie van elke individuele leerling. We focusten ons op brede basiszorg en een verhoogde basiszorg. Hoe kunnen we een grote groep leerlingen dienen met zorg die voor veel leerlingen kan werken en waar nodig extra aanvullingen doen? Pedro De Bruyckere twijfelde om het rapport aan te halen in de podcast, omdat hij scholen niet wil demotiveren. Hij wijst op het belang van een smal startpunt te kiezen met een duidelijke visie wanneer je als school hiermee aan de slag gaat. 

Hoewel de diversiteit in klasgroepen een enorme uitdaging vormen, vind ik dat we ze moeten omarmen. Ik hoor nog regelmatig dat een bepaalde leerling en/of zijn bijkomende problemen benoemd worden vanuit een negatief oogpunt. Op dit moment zouden er dan meer leerlingen met een label aanwezig zijn dan zonder. Wanneer je dat gegeven tracht om te denken, zou de beperkte leerlingengroep zonder label of bijkomende ondersteuning een probleem moeten worden in plaats van omgekeerd. Ik denk dat het belangrijk blijft dat we onze leerlingen en hun beginsituatie goed in kaart moeten brengen. Daarvoor zullen we het gesprek aan moeten gaan. Te vaak worden leerlingen in kaart gebracht via zorgdossiers, contracten of leerlingenvolgsystemen die voor zichzelf nog nooit zichtbaar waren. Wat zijn de zaken waar jij denkt meer/minder tijd voor nodig te hebben? Wat is een klasgroep een uitdaging voor jou? Zo wordt hij terug deel van zijn eigen leerproces en open je deur voor een open feedbackcultuur vanuit een betrokken houding als leerkracht.

"Streven naar excellentie en het kind onder druk zetten om te streven naar excellentie zijn twee aparte zaken."

Vervolgens staan ze stil bij het opiniestuk van Aaron Soens, diensthoofd onderwijs Odisee, over het begrip excellentie. Hij vraagt zich af of leerlingen moeten excelleren en waarschuwt voor uitpersing en overbelasting van leerlingen. Het begrip, excellentie, heeft voor Rinke juist een positieve connotatie. Hij vindt dat we niet bang mogen zijn om excellentie na te streven. Hij betreurt dat er een link gelegd wordt met mentale problemen. Excelleren en welzijn worden tegenover elkaar uitgespeeld en dat is jammer. Is het als leerkracht net niet ons belangrijkste uitgangspunt om die excellentie na te streven? Leren, ergens goed in worden, verhoogt net je mentaal welzijn. Pedro de Bruyckere geeft mee dat er nog maar weinig competitie is op scholen, zo valt steeds vaker de mediaan weg. Dit bewijst dat scholen op zoek zijn naar een goed evenwicht. We moeten realistisch kijken naar de verwachtingen om excellentie te verklaren. Hoge verwachtingen is niet gelijk aan de top halen, maar je moet wel geloven dat je leerlingen fantastische dingen kunnen bereiken. Ze wijzen ook nog het gevaar van psychologisering in het onderwijs. De school zou een vrije ruimte moeten zijn waar je jezelf kan ontwikkelen. Oké, maar hoe leer je iemand om zijn eigen grenzen te bewaken? Het psychologische in belangrijk voor de beginsituatie, maar mag niet het overheersende zijn. Dan komt de vrijplaats van de school in gedrang. 

Aansluitend hierbij spreken ze nog over het thema 'gelijk hebben' naar aanleiding van de resultaten van het onderzoek van Hunter over Conformation Bias. In de experimenten gaven ze bepaalde groepen mensen alle info. In andere groepen kregen mensen maar een deel van de info. Wat blijkt is dat er geen verschil ontstaan in zelfzekerheid. Wanneer ze later toch nog nieuwe informatie krijgen over dat bepaald onderwerp is het erg moelijk om de nieuwe tegensprekende informatie nog in te passen. Mild geven de heren mee dat we allen schuldig zijn aan dit gegeven. Op basis van beperkte informatie kunnen we heel erg zelfzeker worden. We weten vaak niet zeker of we voldoende informatie hebben, maar gaan er vanuit dat we genoeg informatie hebben. In tijden van Fake News en desinformatie is het belangrijk hierbij stil te staan. We zijn als mens geneigd om snel conclusies te trekken, om beslissingen te nemen en die beslissingen te onderbouwen met argumenten. Er zou een bewustwording moeten zijn. Weet jij genoeg? Heb je alle informatie om hier een besluit te vormen? Het is zo goed als een levensles die we moeten meegeven aan onze leerlingen en omgeving. Het is een sterk mechanisme waar we ons bewust van moeten zijn. 

Omwille van de omvang van de thema's die in deze podcast werden behandeld, splits ik mijn vragen naar jou even op. Voel je vrij om er een of meerdere te beantwoorden! 

Is de 'digisprong', volgens jou, een meerwaarde voor het onderwijs? 

Wat is, volgens jou, een mogelijk vervangwoord voor het dubieuze begrip 'excellentie'? 

Heb je jezelf al eens betrapt op Conformation Bias? 

Bronnen:

Buiten de krijtlijnen. (n.d.). Thomas More. https://thomasmore.be/nl/expertisecentrum-onderwijs-en-leren/buiten-de-krijtlijnen 
Katholiek Onderwijs Vlaanderen vraagt volgende Vlaamse regering om Duurzame Digisprong. (n.d.). Katholiekonderwijs.Vlaanderen. https://katholiekonderwijs.vlaanderen/katholiek-onderwijs-vlaanderen-vraagt-volgende-vlaamse-regering-om-duurzame-digisprong 

Krachtlijn 7 COC 4D-Congres 2023. (n.d.). acvcsc.web.sitefinity.webapp. https://www.hetacv.be/acv-coc/over-COC/krachtlijnen-coc-4d-congres-2023/krachtlijn-7. Nikolopoulou, K. (2023, April 21).

Confirmation bias (Bevestigingsbias) | Betekenis & Voorbeelden. Scribbr. https://www.scribbr.nl/onderzoeksbias/confirmation-bias-betekenis/