Voorlezen in het secundair onderwijs; het kan én het moet!

Voorlezen doet lezen...

Voorlezen in het secundair onderwijs, dat klinkt misschien als een uitdaging. En toch beweert Hilde Bouwen, leerkracht Nederlands en schoolbibliothecaris aan het OLVI in Boom dat het fantastisch werkt. Ze kon haar collega's ook met deze 'voorleesmicrobe' besmetten. Ik probeerde het artikel van Fons magazine samen te vatten in een visuele mindmap en zal in deze blog uitgebreid stilstaan bij de info. 

Je kan het je levendig voorstellen, de leerkracht wil voorlezen en de leerlingen denken dat ze zo lestijd zullen missen. Motivatie gegarandeerd! Zonder dat ze het weten werken ze aan woordenschatuibreiding door het verwerken van langere zinnen en verhaallijnen. Daarnaast verwerven ze sociaal-relationele competenties door zich in te leven in het verhaal en/of personage. Het verhaal kan een opstap zijn naar argumenteren en de bouwstenen van een verhaal opbouwen. Er zijn mogelijkheden genoeg. De lestijd wordt anders ingevuld en er ontstaat leesplezier. En dat is toch ons overkoepelende doel, nietwaar?!

Mevrouw Bouwen onderstreept het belang van werken met taalrijke teksten. Teksten die nog te moeilijk zijn voor leerlingen worden in een voorleessessie meer behapbaar. Luisteren is makkelijker dan lezen en het ondersteunt de taalontwikkeling. Nu is geconcentreerd luisteren niet voor alle leerlingen een simpele opdracht. Het artikel biedt ons wat praktische tips die je kan toepassen. Deze kan je links bovenaan in de mindmap terugvinden. Één van deze tips, namelijk het gebruik van expressie, richt zich tot diegene die voorleest. Gebruik je intonatie, leef je in, doe er een schepje bovenop! 

Van expressie naar interactie, de volgende belangrijke factor. Je stelt vragen om leerlingen aan het denken te zetten, staat stil bij moeilijke woorden, citaten, andere informatie uit het verhaal. Ook naar differentiatie toe zijn er tal van mogelijkheden, je speelt echt in op je klas. Daarnaast zet je in op het ABC van de zelfdeterminatietheorie:

• 
  Leerlingen kiezen Autonoom hoe ze luisteren.
• Leerlingen zijn verBonden met de leerkracht en elkaar.
• Leerlingen voelen zich Competent door de ondersteuning van
  de leerkracht.

Wat, waar en wanneer? 

Welke verhalen en/of fragmenten je leest, kan je zelf kiezen. Wel geeft de auteur aan om te kiezen voor een gevarieerd aanbod, zowel in thema, genre, auteur, fictie/non-fictie. Een mooi advies vanuit het artikel: "Onderschat je leerlingen niet. Niets is zo saai als luisteren naar een kinderachtige tekst als je 'minder taalvaardig' bent." Maak je leerlingen warm door voorspellend lezen toe te passen, al dan niet met een opdracht. Ook na het lezen kan je leerlingen stimuleren om het gesprek aan te gaan. Sommige leerlingen zijn ongeduldig en lezen zelfstandig al verder in het verhaal. Je kan je leesmomenten het beste op voorhand inplannen en koppelen aan gebeurtenissen. (jarige, net voor het weekend start) Ook buiten de lessen is het een meerwaarde om voor te lezen, op themadagen of feestelijke momenten. 

Bart Moeyaert schreef in een gedicht volgende zin: "Voorlezen doet lezen". Hilde Bouwen zet hiermee nog een voordeel van voorlezen in de verf. De tijd vertraagt bij het voorlezen en in onze hectische maatschappij verdienen leerlingen deze tijd, het creëert tijd om te denken. Zo zorgt voorlezen dus voor leesbevordering. Leesbevordering is een grote koepel waaronder leesmotivatie, leesvoorkeuren, leesvaardigheid en geletterdheid vallen. Het is een breder project waar binnen en buiten de schoolmuren aan gewerkt moet worden. Mijn blik op deze kwestie kan je vinden in mijn volgende bericht.